Eulogy [Ostatnie pożegnanie]

Od momentu swojego oficjalnego powstania w 1951 roku, mający swoją główną siedzibę w Los Angeles, Kościół Scjentologiczny nieustannie budzi wszelkiego rodzaju kontrowersje. Wspomnijmy o tych najbardziej jaskrawych.

Wątpliwości wzbudza choćby formuła działania organizacji nosząca w sobie wszelkie znamiona klasycznej sekty, z praktykami prania mózgu i wręcz ubezwłasnowolnienia jej członków na czele. Kolejnych źródeł polemiki doszukiwać się można w niejasnych wpływach kościoła w środowisku amerykańskich celebrytów, głównie tych związanych z hollywoodzkim przemysłem filmowym. W końcu frapuje – ujmując tę kwestię delikatnie – system religijnych dogmatów i wierzeń, bardziej przypominający „pulpową” literaturę science-fiction niż zwarty system filozoficzno-etyczny. Wszystko to sprawia, że organizacja – pomimo wstrząsających nią co jakiś czas skandali finansowych i obyczajowych – nadal ma się dobrze, przynajmniej w rodzimych Stanach Zjednoczonych (bo w wielu innych krajach zachodnich została zdelegalizowana), nieustannie stanowiąc ważny punkt odniesienia dla współczesnej popkultury.

Dlaczego o tym wszystkim piszę w Samplerze poświęconym zespołowi Tool? Otóż członkowie tego pochodzącego również z Los Angeles zespołu, z wokalistą i głównym autorem tekstów Maynardem Jamesem Keenanem na czele, niejednokrotnie podejmują temat Kościoła Scjentologicznego – czy to w swoich utworach, czy też wypowiedziach publicznych. I choć uważny odbiorca kultury rocka z łatwością zauważy ogólnie areligijny (czy też antyreligijny) przekaz płynący z wielu nagrań grupy, to jednak krytyka scjentologii zajmuje w tego typu wypowiedziach artystycznych honorowe miejsce. Być może najjaskrawszym tego przykładem jest utwór Eulogy pochodzący z drugiej pełnowymiarowej płyty grupy pt. Aenima (1996). Przyjmuje się, że to L. Ron Hubbard jest adresatem owej „mowy pogrzebowej”, czy – jak tu proponuję: „ostatniego pożegnania”. L. Ron Hubbard (1911–1986) jest twórcą organizacji i jej pierwszym przywódcą, autorem niezliczonych utworów SF i pseudopsychologicznej dianetyki, której założenia wyłuszczył w książce Dianetics: The Modern Science of Mental Health (1950) i którą należy uznać za rodzaj biblii scjentologii. A skoro już o książkach mowa, to wszystkim chcącym zgłębić fenomen Kościoła Scjentologiczego polecam Drogę do wyzwolenia: Scjentologia, Hollywood i pułapki wiary (2013, wyd. pol. 2015) autorstwa Lawrence’a Wrighta: wnikliwe studium historii i założeń ruchu oraz jego nietransparentnych uwikłań w świecie mediów i finansów.

Jeśli zaś chodzi o toolowe Eulogy, to mamy w tym przypadku do czynienia z tekstem ze wszech miar krytycznym, rodzajem wolnościowej deklaracji zespołu, odrzucającej bełkotliwe rojenia scjentologii (na poziomie bardziej uniwersalnym dopatrywałbym się tu wyrazu szerokiej niezgody na jakąkolwiek formę samoograniczającego systemu religijnego). Zresztą nie jest to jedyny tekst z tej płyty o takim wydźwięku: choć w Eulogy nazwisko głównego scjentologa nie pojawia się ani razu, to już w utworze tytułowym zespół w sposób bardziej otwarty wykłada kawę na ławę (słynny, niecenzuralny wers: „Fuck L. Ron Hubbard and fuck all his clones”). Warto w tym miejscu wspomnieć też o eksperymentalnej kompozycji Disgustipated, zamykającej wcześniejszą płytę zespołu Undertow (1993), w której słychać między innymi odgłosy beczących owiec – według Keenanana metaforę religijnego ogłupienia jednostki. A skoro o beczeniu owiec mowa, to nie należy zapomnieć o pewnym drobnym, acz znaczącym incydencie z maja 1993 roku, kiedy to Tool miał zagrać koncert w hollywoodzkim Garden Pavilion. Tuż przed wejściem na scenę – ku swojemu oburzeniu – muzycy dowiedzieli się, że sala należy do scjentologów. Mimo że na odwołanie koncertu było już za późno, to na reakcję i podkreślenie swoich przekonań za późno nie jest nigdy: w przerwach między utworami, zamiast zwykłej angielszczyzny, Keenan zwracał się do publiczności, wydając z siebie beczenie owcy, w taki prześmiewczy sposób wyrażając swoje zdanie na temat sekty.