Born Under Punches (The Heat Goes On) [Zrodzeni w gradzie pięści (a napięcie rośnie)]

Remain in Light, wydana przez zespół Talking Heads w 1980 roku, a nagrywana we współpracy z Brianem Eno, to jedna z najważniejszych i najbardziej przełomowych płyt w historii muzyki rockowej.

To odważny eksperyment artystyczny, otwierający świat białego w przeważającej większości rocka na afrykańskie polirytmie i polifonie (ciekawym odwróceniem tej sytuacji jest nagrany w 2018 roku przez pochodzącą z afrykańskiego Beninu Angelique Kidjo album o tym samym tytule i tej samej zawartości – w sposób symboliczny czarna muzyka zapożyczona przez białych wraca tu do swoich źródeł). To muzyka obezwładniająca transową intensywnością i funkowym rozbujaniem oraz zachwycająca rozedrganą, jakby kaznodziejską manierą wokalną Davida Byrne’a (skądinąd wiadomo, że inspirował się właśnie amerykańskimi kaznodziejami telewizyjnymi). To totalny atak nawarstwiających się melodii (zresztą początkowo płyta miała nosić tytuł Melody Attack). To wzorcowy przykład twórczego zastosowania możliwości studia nagraniowego (wtedy – w porównaniu ze stanem obecnym – teoretycznie bardzo jeszcze ograniczonych, ale na pewno nie dla kogoś, kto wie, jak je wykorzystać). W końcu to kreślony przez Davida Byrne’a – autora lub współautora (razem z Brianem Eno) wszystkich tekstów – bezkompromisowy, choć pełen ironicznego dystansu obraz naszej rzeczywistości: pełnej iluzorycznego szczęścia i rzeczywistych problemów, które swoje źródła mają w społecznych, płciowych i rasowych nierównościach oraz wyzysku tych, których wyzyskiwać można przez tych, którzy wyzyskiwać mogą.

Doskonałym przykładem powyższego jest otwierająca całość piosenka Born Under Punches (The Heat Goes On). Pod względem muzycznym to nie tylko kwintesencja stylu muzycznego Talking Heads z najbardziej pasjonującego momentu ich kariery, ale też znakomita ilustracja frazy zawartej w podtytule: tu z każdą sekundą temperatura rośnie, a wraz z nią podskórne napięcie, niemal rozsadzające całość. Utwór napędza fenomenalna partia gitary basowej w wykonaniu Tiny Weymouth, na którą nakładają się perkusyjne polirytmie, awangardowe gitary (gościnnie gra tu Adrian Belew) i kobiece głosy (główny z nich należy do Nony Hendryx). Jeśli utwór ten zaprasza nas do tańca, to jest to taniec łamaniec, doskonale ilustrujący wszechogarniającą nas paranoję, w tym konkretnym przypadku związaną z aferą Watergate, która zatrzęsła amerykańską sceną polityczną pierwszej połowy lat siedemdziesiątych i doprowadziła do dymisji ówczesnego prezydenta, Richarda Nixona. Jednakże utwór ten zdecydowanie wyrasta ponad ów doraźny kontekst polityczny, a jego przesłanie da się rozumieć w sposób zdecydowanie bardziej uniwersalny. Jest oskarżeniem wymierzonym w klasę rządzących – wtedy, dziś, zawsze – którym wiecznie za mało władzy i kontroli; którzy kłamią, manipulują i podjudzają jednych przeciwko drugim. Ale – i tu należałoby widzieć światło nadziei, jaką ta pieśń jednak niesie – nie znają oni dnia ani godziny, bo przecież kiedyś w końcu się nam znudzi. A będzie to wtedy, kiedy to my stracimy nad sobą kontrolę, kiedy zapomnimy się w szaleńczym tańcu i kiedy staniemy się na nowo – tym razem już bez nich.

P.S.
Oprócz oryginalnej wersji studyjnej (oraz coveru Angelique Kidjo) polecam też któreś z wykonań koncertowych; sam Byrne uważał, że dopiero w takiej wersji utwór ten brzmi i porusza tak, jak powinien. Można na przykład posłuchać wykonania z poszerzonej wersji pierwszego koncertowego albumu grupy, czyli The Name of This Band Is Talking Heads(1982), czy też tego dostępnego na portalu YouTube, a pochodzącego z rzymskiego występu zespołu z 1980 roku. Jeszcze inną jakość niesie najnowsza wersja piosenki, pochodząca z filmu dokumentalnego Davida Byrne’a (wyreżyserowanego przez Spike’a Lee), a mianowicie American Utopia (2020). Mnogość i różnorodność tych wersji jedynie potwierdza genialność samej kompozycji.